انواع سیستم عامل سرور + مقایسه بین آن ها

اگر با سرور سروکار دارید باید بدانید که علاوه بر استعلام قیمت سرور HP یا دیگر برندهای معروف در بازار باید با انواع سیستم عامل سرور با توجه به نوع نیازهای کسب‌وکارتان آشنایی داشته باشید.

به‌طورکلی سیستم عامل (operating systems) باعث تعامل بین کاربر و اجزای سخت‌افزاری رایانه، لپ‌تاپ، سرور و… می‌شود و محیطی را برای مدیریت و کنترل اجرای برنامه‌های نرم‌افزاری ارائه می‌دهد. با این‌حال انواع سیستم‌ عامل سرور برای نصب و راه‌ندازی روی پلتفرم‌هایی مانند سرور وب، سرور پایگاه‌داده، سرور ایمیل یا سایر پلتفرم‌هایی که روی یک سرور اختصاصی اجرا می‌شوند، طراحی شده‌اند. این در حالی است که انواع سیستم عامل سرور در مقایسه با سیستم‌عامل‌های استاندارد ویژگی‌ها و مزایایی مختلفی مانند اتصال کاربری نامحدود، حافظه بیشتر، بهینه‌سازی‌های پیشرفته شبکه و… را ارائه می‌دهند. 

برای این‌که با سیستم‌عامل‌های مختلف سرور بیشتر آشنا شوید، در این مقاله به سراغ انواع سیستم عامل سرور رفته‌ایم و هر کدام آن‌ها را براساس ویژگی‌ و عملکردهای مختلف مقایسه کرده‌ایم تا بتوانید براساس نیازهای خود بهترین سیستم عامل سرور را انتخاب کنید.

سیستم عامل سرور چیست؟

سیستم عامل سرور (server operating system) که با مخفف Server OS نیز شناخته می‌شود، یک نسخه‌ی تخصصی از سیستم‌عامل رایج است که با هدف مدیریت و راه‌اندازی سرورها طراحی و تولید شده است. به‌طورکلی انواع سیستم عامل سرور از چندین کاربر و برنامه‌های کاربردی را پشتیبانی می‌کنند و به آن‌ها امکان دسترسی از راه دور به منابع موجود در سرور را می‌دهند. همچنین سیستم عامل های سرور مسئولیت مدیریت منابع سرور، تضمین حریم خصوصی، امنیت داده‌ها و تسهیل ارتباط بین اجزای مختلف یک شبکه را برعهده دارند. 

در واقع انواع سیستم عامل سرور، پایه‌ای پایدار برای میزبانی و مدیریت برنامه‌ها، خدمات و داده‌ها را بر روی سرور فراهم می‌کند؛ این شامل بسیاری از اجزای یک سیستم‌عامل دسکتاپ مانند رابط کاربری گرافیکی (GUI)، ابزارهای مدیریت فایل، آنتی ویروس سرور و ویژگی‌های تخصصی مانند مجازی‌سازی، مدیریت ذخیره‌سازی و ویژگی‌های امنیتی پیشرفته که به‌طور خاص برای استفاده در سرورها طراحی شده‌اند، است. 

یکی از وظایف اصلی انواع سیستم عامل سرور، ارائه یک بستر پایدار و قابل اعتماد برای اجرای برنامه‌های کاربردی سرور، مانند پایگاه‌های داده، سرور چاپ، سرور اپلیکیشن، وب سرور، فایل سرور و سرور ایمیل است. این برنامه‌ها به درجه بالایی از آپ‌تایم و قابلیت اطمینان نیاز دارند. بنابراین یک سیستم‌عامل سرور به گونه‌ای طراحی می‌شود که با استفاده از ویژگی‌های پیشرفته‌ای مانند تعادل بار، خرابی و افزونگی، این موارد را پشتیبانی کند.

یکی دیگر از وظایف مهم سیستم عامل سرور مدیریت و ایمن‌سازی داده‌های ذخیره شده در سرور است. این شامل ارائه کنترل‌های دسترسی برای کاربران و همچنین اجرای اقدامات امنیتی مختلف مانند رمزگذاری و فایروال‌ها برای جلوگیری از دسترسی‌های غیرمجاز و نقض داده‌ها می‌شود.

همچنین انواع سیستم عامل سرور معمولاً از مجازی‌سازی پشتیبانی می‌کنند. این ویژگی به چندین ماشین مجازی اجازه می‌دهد تا روی یک سرور فیزیکی واجد اجرا شوند. این ویژگی این امکان را در اختیار کاربران قرار می‌دهد تا چندین سرور را در یک سرور ادغام کنند تا هزینه‌های سخت‌افزاری را کاهش داده و مدیریت را ساده سازنند. 

انواع سیستم عامل های رایج سرور

امروزه محبوب ترین انواع سیستم عامل سرور در میان کسب‌وکارهای مختلف Microsoft Windows Server، Linux، Unix و macOS Server است. طبق برخی از آمارها، تقریباً 80 درصد سرورها از سیستم‌عامل لینوکس استفاده می‌کنند و حدود 20 درصد از سرورها مجهز به انواع نسخه‌های ویندوز سرور هستند. البته شاید علت این تفاوت فاحش در سهم بازار سیستم‌عامل سرور بدین‌خاطر است که لینوکس رایگان است و مانند ویندوز به مجوزهای مبتنی بر کاربر (user-based licensing) نیاز ندارد. در واقع هر سیستم‌عامل مزایا و معایب خود را دارد و محبوبیت آن به سهولت استفاده و صلاحیت فنی کاربر بستگی دارد. بیایید نگاهی به رایج ترین انواع سیستم عامل سرور بیاندازیم:

1. ویندوز سرور (Windows Server) 

ویندوز سرور از خانواده سیستم‌عامل‌های سرور است که توسط مایکروسافت توسعه یافته و بر روی هسته ویندوز NT اجرا می‌شود. Windows Server یک رابط کاربر پسند، سازگاری با سخت‌افزارها و نرم افزارهای مختلف، ادغام با Active Directory و سایر محصولات مایکروسافت، مدیریت سطح سازمانی، ذخیره‌سازی داده‌ها، پشتیبانی از نقش‌ها و برنامه‌های مختلف سرور را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

انواع ویندوز سرور دارای مدیریت حافظه مجازی، تجربه کامل رابط کاربری گرافیکی، multitasking و سازگاری با انواع دستگاه‌های جانبی است و معمولاً تا 10 سال از طرف کمپانی مایکروسافت پشتیبانی می‌شود. همچنین ویندوز سرور ویژگی‌های امنیتی مانند سرور هسته‌ای امن، رمزگذاری، فایروال، آنتی‌ویروس و کنترل دسترسی را فراهم می‌سازد.

این سیستم‌عامل در چندین نسخه مختلف از جمله Windows Server 2016، Windows Server 2019 و Windows Server 2022 موجود است و می‌توان آن را برای مشاغل کوچک تا سازمان‌های بین‌المللی با چندین شعبه در جهان استفاده کرد.

مزایا: رابط کاربری گرافیکی بصری، پشتیبانی از سیستم‌های متقارن با چند پردازنده، پشتیبانی عالی از برنامه‌های شخص ثالث، دارای انواع ورژن

معایب: نیاز به مجوز مبتنی بر کاربر و در مقایسه با سایر انواع سیستم عامل سرور بیشتر در معرض تهدیدات امنیتی و ویروس است.

2. لینوکس (Linux)

لینوکس یکی دیگر از انواع سیستم عامل سرور و از خانواده سیستم‌عامل‌های یونیکس مانند است که تمام ویژگی‌های یونیکس را دارد. این سیستم‌عامل منبع باز است که به صورت رایگان در دسترس کاربران قرار می‌گیرد و عملیات چند کاربره (multi-user)، چند فرآیندی (multi-process) و عملیات چند رشته‌ای (multi-thread operations) را آسان‌ می‌سازد. . لینوکس سیستم‌عامل غالب در سرورها و ابر رایانه‌ها است. براساس آمارهای مختلف، مشخص شده است که بیش از 96.4 درصد از 1 میلیون سرور برتر جهان از سیستم عامل لینوکس به‌عنوان سیستم‌عامل سرور خود استفاده می‌کنند.

لینوکس عملکرد بلادرنگ خوبی دارد، قدرتمند و قوی است و به‌صورت رایگان از طریق بنیاد نرم‌افزار رایگان CNU تحت GPL در دسترس است. همچنین لینوکس ویژگی‌های امنیتی مانند SELinux، AppArmor، فایروال، رمزگذاری و احراز هویت را نیز پشتیبانی می‌کند.

بسته نرم‌افزاری سیستم‌عامل لینوکس شامل نرم‌افزارهای کاربردی مانند ویرایشگر متن و یک کامپایلر زبان سطح بالا (high-level language compiler) است که به سیستم اجازه می‌دهد، از طریق ویندوز، نمادها و منوها کنترل شود. با این‌حال برای انتخاب سیستم عامل سرور لینوکس، شرکت‌ها باید مطمئن شوند که تخصص فنی جامعی از نصب، نگه‌داری و عیب‌یابی آن دارند. 

علاوه بر این لینوکس از نقش‌ها و برنامه‌های مختلف سرور از طریق توزیع‌ و گونه‌های مختلف پشتیبانی می‌کند که برخی از محبوب‌ترین توزیع‌های سرور لینوکس عبارتند از:

– سرور اوبونتو  (Ubuntu Server)

– سرور دبیان (Debian Server) یا Debian GNU

– آرچ لینوکس (Arch Linux)

– فدورا (Fedora)

– OpenSUSE Leap

– سرور سازمانی SLES (SUSE Linux Enterprise Server) 

مزایا: امنیت بالا، تنوع گسترده در توزیع‌ها، نرم‌افزار منبع باز یکپارچه، توانایی کنترل سیستم با استفاده از رابط کاربری گرافیکی

معایب: عدم پشتیبانی طولانی مدت برای برخی از توزیع‌ها و در مقایسه با دیگر سیستم‌عامل‌ها عملیات‌های آن مانند به‌روزرسانی پیچیده‌تر است.

3. Red Hat Enterprise Linux (RHEL)

یکی دیگر از انواع سیستم عامل سرور یک توزیع تجاری مبتنی بر لینوکس است که توسط Red Hat طراحی و تولید شده است و با نام Red Hat Enterprise Linux در سرور و نسخه‌های دسکتاپ برای x86-64، Power ISA، ARM64 و IBM Z در دسترس است. در ابتدا، RHEL به عنوان سرور پیشرفته لینوکس Red Hat منتشر شد و بعداً به Red Hat Enterprise Linux AS تغییر نام داد که شامل دو توزیع بود:

1. Red Hat Enterprise Linux ES 
2. Red Hat Enterprise Linux WS

RHEL بیشتر در مراکز داده و خدمات میزبانی ابری برای سازمان‌های بزرگ استفاده می‌شود. ویژگی‌های پیشرفته‌تری دارد که در اوبونتو یا CentOS نیست. همچنین برخی از نسخه‌های RHEL به‌صورت تجاری توزیع می‌شوند و برای بارهای کاری کوچک رایگان است.

مزایا: پشتیبانی گسترده از وصله‌ها، ارتقاء و راه‌حل‌های موجود برای آسیب‌پذیری امینتی

معایب: دوره‌های آموزشی گران‌قیمت و عدم وجود راه‌‌حل‌های شخصی‌سازی

4. سیستم عامل های مبتنی بر UNIX 

از دیگر انواع سیستم‌ عامل سیستم می‌توان به سیستم‌عامل‌های مبتنی بر یونیکس اشاره کرد. یونیکس در ابتدا یک سیستم‌عامل اشتراک زمان برای کامپیوترهای کوچک بود و با گذشت زمان به یکی از گسترده‌ترین سیستم عامل‌های محیط کلاینت-سرور تبدیل شد. زبان برنامه‌نویسی یونیکس C است که ایجاد پورت‌های یونیکس را برای بسیاری از دستگاه و ماشین‌ها آسان می‌سازد. یونیکس از محیط چند کاربره، TCP/IP و سطح بالایی از ثبات و امنیت پشتیبانی می‌کند و معمولاً در سرورهای محیط‌های سازمانی کاربرد دارد. برخی از نمونه‌های سیستم‌عامل UNIX عبارتند از:

– Solaris

– AIX

– HP-UX

مزایا: پشتیبانی از محیط چند کاربرد و سطح بالای امنیت

معایب: عدم وجود نسخه استاندارد یونیکس به‌دلیل فروش توسط فروشندگان مختلف 

5. سیستم عامل اختصاصی NetWare

NetWare یک سیستم عامل شبکه مبتنی بر سرور است که Novell آن را در اوایل دهه 1980 توسعه داد و برای استفاده نیاز به یک سرور اختصاصی در شبکه دارد. در شبکه‌های کامپیوتری اولیه به‌ویژه رک‌های درون ریل سرور، سیستم‌ عامل سرور NetWare به‌طور گسترده در شبکه محلی (LAN) استفاده می‌شد. 

NetWare از چند پردازنده و مدیریت حافظه فیزیکی با ظرفیت بالا پشتیبانی می‌کند و دارای قابلیت اشتراک‌گذاری و چاپ فایل فوق‌العاده است. همچنین این سیستم‌عامل مقیاس‌پذیری بالایی را برای شبکه‌های شرکتی از طریق استانداردهای باز و پروتکل‌های فایل فراهم می‌کند و طیف گسترده‌ای از رابط‌های مدیریتی، از جمله یک رابط وب را ارائه می‌‍دهد .

نسخه‌های NetWare 2 و 3 عمدتاً برای سرورهای فایل و چاپ مبتنی بر LAN استفاده می‌شوند که از پروتکل Internetwork Packet Exchange (IPX) استفاده می‌کنند و از طریق برنامه‌های MS-DOS مبتنی بر منو مانند fconsole، pconsole و غیره، syscon، filer و مانیتور مدیریت می‎شوند. در نسخه 4 کمپانی Novell  راه‌حل مقیاس پذیرتری را از طریق Novell Directory Services (NDS) توسعه داد. NDS کاربران را قادر می سازد تا منابع مشترک را بدون توجه به موقعیت واقعی آن‌ها در شبکه کشف و استفاده کنند.NetWare 5 آخرین نسخه این سیستم‌عامل است که شامل پروتکل اینترنت بومی (IP)، پروتکل پیکربندی میزبان پویا (DHCP)، سیستم نام دامنه (DNS) و یک هسته چند پردازشی جدید با پشتیبانی از حافظه مجازی است.

مزایا: پشتیبانی از چند پردازنده، هارد سرور sas و عملکردهای به اشتراک‌گذاری

معایب: قیمت بالا، پشتیبانی ضعیف، عدم سازگاری با برنامه‌های شخص ثالث و نصب چالش برانگیز در مقایسه با انواع سیستم عامل سرور 

6. سیستم عامل سرور  macOS

MacOS Server یک سیستم‌عامل سرور یونیکس مانند مبتنی بر macOS است که توسط اپل توسعه یافته است. این سیستم‌عامل بر روی macOS ساخته می‌شود و عملکرد سرور و ابزارهای مدیریت سیستم و همچنین ابزارهایی برای مدیریت دستگاه‌های macOS و iOS را ارائه می‌دهد.اگر از کلاینت‌های مک در شبکه خود استفاده می‌کنید، سرور macOS با توجه به توانایی آن در ایجاد آسان ویژگی‌ها برای کلاینت‌های مک، یک انتخاب عالی است. macOS Server اگرچه از انواع سیستم عامل سرور رایج است اما فقط بر روی مک و سخت‌افزار اپل اجرا می‌شود و برنامه‌های شخص ثالث زیادی ندارد. 

مزایا: رابط کاربری گرافیکی، مدیریت آسان، پشتیبانی از چندین توزیع و مجوز کاربر نامحدود 

معایب: نصب اختصاصی در سخت‌‎افزار اپل، عدم پشتیبانی از برنامه‌های شخص ثالث و قیمت گران

7. FreeBSD

یکی دیگر از انواع سیستم عامل سرور FreeBSD منبع باز و مبتنی بر سیستم‌عامل یونیکس است. این سیستم‌عامل بیشتر به‌عنوان یک وب سرور و فایروال در میان سایر عملیات‌های مرتبط با شبکه استفاده می‌شود.

FreeBSD یک سیستم کامل را حفظ می‌کند، هسته، درایورها، ابزارهای کمکی و اسناد را ارائه می‌دهد و شامل مجموعه نرم‌افزارهای مرتبط با سرور است. بنابراین، FreeBSD به‌راحتی به‌عنوان سرور ایمیل، وب سرور، فایروال و غیره پیکربندی می‌شود.  این در حالی است که FreeBSD تیم امنیتی خود را دارد که تمام نرم‌افزارهای ارسال شده با توزیع پایه را بررسی می‌کند و اجازه نصب برنامه‌های شخص ثالث از بسته‌های باینری را ارائه می‌دهد:

مزایا: کاملاً رایگان، سریع و امنیت بالا از جمله فایروال ipfw

معایب: عدم پشتیبانی از درایور و در مقایسه با انواع سسیستم عامل سرور یادگیری آن بسیار سخت است.

انتخاب بهترین نوع سیستم عامل سرور برای مشاغل

انتخاب بهترین در میان انواع سیستم عامل سرور با توجه به نیازهای هر کسب‌وکاری متفاوت و البته کمی سخت است. با این‌حال این نکته را همیشه مدنظر قرار دهید که به عنوان یک کاربر در مواقع مختلف از خرید رم سرور گرفته تا فروش سرور hp باید نیازها، اهداف و برنامه‌های مورد استفاده خود با سرور را مشخص سازید، تا بتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید. بنابراین برای انتخاب بهترین در میان انواع سیستم عامل سرور باید پاسخ سوالات زیر را مشخص کنید.

 چه نوع خدمات یا برنامه‌هایی را می‌خواهید روی سرور اجرا کنید؟ به‌دلیل مقیاس‌پذیری، توزیع‌های لینوکس بهترین انتخاب برای یک تجارت متوسط هستند. همچنین Windows Server Datacenter Edition انتخاب خوبی در میان انواع سیستم عامل سرور برای یک مرکز داده بسیار مجازی یا یک محیط ابری است. علاوه بر این سرور ویندوز در دامنه اکتیودایرکتوری انتخاب خوبی برای سرور فایل، سرور احراز هویت یا سرور ایمیل است. از طرف دیگر، هر دو ویندوز و لینوکس گزینه‌های خوبی برای وب سرور هستند. از سوی دیگر، SUSE Linux Enterprise Server (SLES) یک سیستم عامل منبع باز است. این برای بارهای کاری گسترده در مراکز داده بزرگ و همچنین برای محیط های تک سرور طراحی شده است. 

 بودجه شما چقدر است؟ اگر بودجه‌ مناسبی دارید به سراغ Windows Server Essentials بروید اما اگر به‌دنبال یک سیستم‌عامل رایگان هستید از لینوکس یا توزیع‌های آن مانند سرور اوبونتو یا دبیان استفاده کنید.

 با کدام سیستم‌عامل سرور به‌طور متوسط آشنایی فنی دارید؟ اگر دانش گسترده‌ای در زمینه پیکربندی و عملیات راه‌اندازی لینوکس دارید، این سیستم بهترین انتخاب است اما اگر در این زمینه اطلاعات کافی ندارید، به سراغ یکی از نسخه‌های ویندوز سرور بروید.

دانلود PDF