جدول محتوا
گر تا به حال حتی قصد خرید رم سرور را نیز داشتید قطعا چشمتان به اصطلاحی تحت عنوان cl خورده است. وقتی به بخش مشخصات روی جعبه رم دقت کنید نیز با این اصلاح مواجه خواهید شد و اعدادی به صورت cl16-16-18-38 و یا cl14-14-14-34 را خواهید دید. اما اصلا معنی این اعداد چیست؟ این اعداد در واقع مربوط به تأخیر CAS یا همان فاکتور cl هستند. حالا در ادامه این مطلب می‌خواهیم ببینیم که cl در رم چیست؟ و چه تأثیری در سرعت و عملکرد رم دارد. پس اگر قصد خرید رم دارید به هیچ عنوان ادامه مطلب را از دست ندهید تا بتوانید بهترین انتخاب ممکن را برای خود داشته باشید.
تأخیر CAS رم (CAS Latency) به چه معناست؟
برای اینکه ببینیم مفهوم cl در رم چیست بهتر است اول به بررسی معنی CAS بپردازیم چون خود واژه cl خلاصه‌شده‌ی CAS Latency یا همان تأخیر CAS است.
CAS در واقع مخفف column address signal است که ترجمه آن چیزی حدود سیگنال آدرس ستونی می‌شود. حالا این کلمه یعنی چه؟ ماژول‌های رم برای بحث ذخیره و دسته‌بندی اطلاعات و دادهها دارای یکسری سطر و ستون هستند. محتوای دادهها در این سطور ذخیره می‌شود و سیگنال‌های آدرس نیز در ستون‌ها دسته‌بندی می‌شوند. حالا وقتی دستوری مبنی بر دسترسی به آدرس یک داده صادر شود، کنترلر رم به سراغ ستون مربوطه رفته و آدرس را بازیابی می‌کند که در طی این فرآیند ممکن است تاخیر هایی به دلیل ساختار رم رخ دهد که این تاخیرها همان cl در رم را بیان می‌کنند.
به زبان ساده‌تر cl در رم سیکل‌های زمانی است که بین لحظه درخواست دسترسی به یک داده یا آدرس توسط CPU و لحظه دسترسی به آن داده یا آدرس محاسبه می‌شود و در واقع سرعت عملکرد رم در نمایش دادهها را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، CL یا CAS Latency نشان‌دهنده تعداد سیکل‌های ساعتی است که باید صورت بگیرد تا حافظه بتواند به داده مورد نظر دسترسی یابد. این مقدار به صورت عدد صحیح نمایش داده می‌شود و به میزان تاخیر در ساعت‌های حافظه اشاره دارد. برای مثال، اگر یک ماژول حافظه دارای CL 16 باشد، این به این معناست که حافظه برای دسترسی به داده نیاز به 16 سیکل ساعتی دارد. این تاخیر به طور مستقیم با کارایی حافظه مرتبط است؛ هر چه مقدار CL کمتر باشد، حافظه سریعتر دسترسی پیدا می‌کند.
از سوی دیگر نیز می‌توان cl رم را به عنوان تعداد سیکل‌های کلاکی در نظر گرفت که برای خروج دادهها طبق دستور CPU مورد نیاز است. یعنی عدد cl دقیقا تعداد سیکل‌های زمانی مورد نیاز در این زمینه را نشان می‌دهد. همچنین فراموش نکنید cl فقط تعداد سیکل‌ها را نشان می‌دهد و هیچ ربطی به مدت زمانی که هر سیکل برای دسترسی به داده طی می‌کند ندارد.
از کجا بفهمیم CL رم چند است؟
اگر قصد دارید از مشخصات رم خود سر در بیاورید، ساده‌ترین روش آن است که از سیستم عامل ویندوزتان استفاده کنید. برای اینکار در ابتدا باید به control panel سیستم خود وارد شوید و سپس system and security را انتخاب کنید. در صفحه باز شده به بخش system نگاه کنید و در زیر این بخش لینک view amount of RAM and processor speed را انتخاب نمایید. در صفحه جدیدی که برایتان باز می‌شود می‌توانید اطلاعاتی مانند مقدار حافظه، نوع سیستم عامل و مدل پردازنده و سرعت را مشاهده کنید.
نحوه محاسبه cl رم
برای محاسبه cl رم باید با فرمول‌های مربوط به آن آشنایی داشته باشید. cl به فاکتورهای متنوعی بستگی دارد و موارد بسیاری در تعیین مقدار آن تأثیرگذارند. این مقیاس همچنین براساس نانو ثانیه بیان می‌شود.
برای محاسبه تاخیر واقعی باید از معادله‌ی زیر استفاده کنید:
تاخیر CAS × زمان سیکل کلاک (برحسب نانو ثانیه)= تأخیر واقعی (نانو ثانیه)
زمان سیکل کلاک در معادله بالا نیز برابر است با:
2000× سرعت رم (MT/s/1(= زمان سیکل کلاک (برحسب نانو ثانیه)
برطبق همین معادله‌ها می‌توان نتیجه گرفت که افزایش سرعت رم باعث افزایش تأخیر CAS می‌شود. از سوی دیگر سیکل کلاک سریعتر و کوتاه‌تر باعث کاهش تأخیر و میزان cl خواهد شد. حالا می‌توان به این نتیجه رسید که با متعادل کردن سرعت رم و در نتیجه cl، عملکرد کلی آن بهبود خواهد یافت.
به زبان ساده‌تر، منظور از تایمینگ و زمان تاخیر در رم چیست؟
cl یا همان تأخیر رم تعداد چرخش‌های ساعت گردی است که درون رم اتفاق می‌افتد تا رم به داده‌های مورد نظر در ستون‌های عمودی شکل ساختارش دسترسی پیدا کند. این زمان دقیقا برابر است با تعداد گردش‌هایی که باید اتفاق بیفتد تا داده خواسته شده توسط CPU فراهم شده و قابل نمایش باشد. یک رم که cl برابر با 14 دارد باید 14 بار بچرخد تا بتواند اطلاعات را نمایش دهد. طبیعتاً هرچه عدد cl رم کمتر باشد، مدت زمان دسترسی به دادهها نیز کمتر خواهد بود، در نتیجه روند دسترسی سریعتر خواهد شد. به عبارت دیگر cl به معنای تأخیر در دسترسی به اطلاعات رم است؛ که همه رم‌ها برای دسترسی به این اطلاعات دچار تأخیر در عملکرد می‌شوند.
دو کیت رم مختلف با سرعت انتقال داده‌های یکسان ممکن است زمان تاخیر CAS متفاوتی نسبت به هم داشته باشند. در واقع باید بدانید سرعت رم نشان می‌دهد که رم می‌تواند ظرف یک ثانیه چقدر داده جا به جا کند. پس مفهوم کاملاً متفاوتی از cl دارد.
پس در کل می‌توان نتیجه گرفت هرچقدر cl رم کمتر باشد، عملکرد آن بهتر خواهد بود.
چه مقدار cl برای رم قابل قبول است؟
برای این موضوع نمی‌توان مقدار مشخصی را در نظر گرفت، با این حال به عنوان مثال در یک رم با فرکانس 3000 مگاهرتز عدد cl 19 یا حتی 20 نیز قابل قبول است. در حالی که در رم‌هایی با فرکانس پایین‌تر چنین عددی اصلاً مناسب نیست!
تفاوت ظاهری رم تک کاناله و دو کاناله
اصلی‌ترین تفاوت ظاهری رم تک کاناله و دو کاناله در تعداد شیارهای رم در مادربرد سرور است. در واقع هر شیار رم یک کانال رم است. بنابراین با بررسی تعداد شیارهای رم در مادربرد می‌توان تعداد کانال‌های آن را تشخیص داد.
یکی دیگر از روش‌ها در این زمینه هم بررسی شکاف پایه‌های رم و تعداد پین‌های آن است که این روش بیشتر برای تشخیص نوع DDR رم کاربرد دارد.
همچنین می‌توانید از نرم‌افزارهای تشخیص سخت افزار که اطلاعات مربوط به تعداد کانال‌های رم سیستم را نمایش می‌دهند استفاده کنید
