باس رم چیست ؟ انواع باس رم و چگونگی تشخیص آن

مدیر سایت
۱۹ فروردین ۱۴۰۳

جدول محتوا

باس رم چیست ؟ فرکانس باس حافظه RAM یکی از مهمترین عوامل در انتخاب حافظه RAM برای کامپیوتر است. این فرکانس مسئول انتقال داده‌ها و دستورات بین واحد پردازشگر (CPU) و حافظه اصلی (RAM) است. این ارتباط بسیار حیاتی برای بهینه‌سازی عملکرد کامپیوتر است و بنابراین اهمیت زیادی دارد. با افزایش سرعت و بهینگی فرکانس باس حافظه RAM، عملیات کامپیوتر به زمان کمتری نیاز دارد. انتخاب مناسب فرکانس باس حافظه RAM برای نیازهای کاربری و برنامه‌های مورد استفاده بسیار حیاتی است.

باس رم یک نوع باس داخلی در سیستم‌های کامپیوتر و لپ‌تاپ است که مسئول اتصال حافظه اصلی به کنترلر حافظه می‌باشد. در سیستم‌های قدیمی‌تر از رابط‌هایی مانند VMEbus برای اتصال با کنترلر حافظه استفاده می‌شد؛ اما در سیستم‌های مدرن، باس RAM به‌صورت مستقیم به تراشه‌های DRAM متصل می‌شود تا تأخیر در پردازش و پاسخگویی را کاهش داده و سرعت را افزایش دهد.

باس RAM بر پایه مکانیزم انتقال سریع داده‌ها ساخته می‌شود و دو بخش اصلی دارد:

باس داده
باس آدرس

باس داده برای انتقال اطلاعات بین حافظه رم و chipset استفاده می‌شود. هرچه پهنای باند داده بیشتر باشد، اطلاعات با سرعت بیشتری منتقل می‌شود.

باس آدرس وظیفه ایجاد ارتباط با سیستمی را دارد که داده‌ها و اطلاعات ذخیره‌شده یا ارسال‌شده به حافظه، مربوط به آن است. سرعت پاسخگویی و تأخیر در عملیات ذخیره‌سازی داده‌ها در کامپیوتر به‌طور مستقیم به باس آدرس وابسته است. هرچه پهنای باند آدرس بیشتر باشد، حافظه‌ای که توسط پردازنده قابل‌خواندن یا نوشتن است نیز بیشتر خواهد بود.

معماری باس رم

در هر کامپیوتر یا لپ تاپ، باس‌های مختلفی وجود دارند که وظیفه اتصال و ایجاد ارتباط میان اجزای مختلف را بر عهده دارند. باس‌ها عبارتند از لینک‌های ارتباطی که داده‌ها، آدرس‌ها، سیگنال‌های کنترلی و توان لازم برای عملکرد اجزای مختلف کامپیوتر را انتقال می‌دهند.

در توضیح باس رم چیست می توان گفت که به دو دسته بندی داخلی و خارجی تقسیم می شوند؛ باس‌های خارجی در واقع درگاه‌های الکترونیکی هستند که برای اتصال سخت‌افزارهای خارجی نظیر پرینتر و غیره استفاده می‌شوند. باس‌های داخلی برای اتصال اجزای داخلی سیستم به کار می‌روند. معماری باس رم به شرح زیر است:

رابط سریال

رابط سریال فناوری باس رم، امکان انتقال کارآمد داده‌ها را با ارسال اطلاعات به صورت متوالی و نه موازی فراهم می‌کند. این طراحی تداخل سیگنال و نویز را به حداقل می‌رساند و در نتیجه نرخ انتقال داده را افزایش می‌دهد و قابلیت اطمینان را بهبود می‌بخشد.

کانال های رمبوس

ماژول‌های حافظه باس RAM دارای کانال‌های متعددی هستند که انتقال همزمان داده‌ها را بین CPU و اجزای حافظه تسهیل می‌کنند. هر کانال به طور مستقل عمل می‌کند، پهنای باند سیستم را افزایش می‌دهد و دسترسی بهینه به حافظه را برای برنامه‌های کاربردی میسر می‌سازد.

Direct Rambus DRAM (DRDRAM)

Direct Rambus DRAM (DRDRAM) یک اجرای ویژه از فناوری باس رم است که با استفاده از رابط سریال پرسرعت و روش‌های سیگنال دهی اختصاصی به تصویر کشیده می‌شود. ماژول‌های DRDRAM قابلیت‌های عملکردی استثنایی را برای سیستم‌های محاسباتی با کارایی بالا ارائه می‌دهند.

تشخیص باس رم

سرعت رم سیستم توسط سرعت و عرض باس تعیین می‌شود. در توضیح باس رم چیست؟ توضیح دادیم که عرض باس به تعداد بیت‌هایی اطلاق می‌شود که می‌توان به طور همزمان بین رم و CPU ارسال کرد. همچنین سرعت باس بر اساس تعداد دفعاتی که یک گروه از بیت‌ها در هر ثانیه ارسال می‌شوند، تعیین می‌گردد.

هر بار که داده‌ها از حافظه رم به CPU انتقال می‌یابند یک سیکل باس رخ می‌دهد. برای تشخیص سرعت رم کامپیوتر، معیارهای مختلفی تعریف می‌شود که عبارتند از: زمان دسترسی، تعداد بایت در ثانیه و غیره. یکی از این معیارها، فرکانس رم است که بر حسب مگاهرتز تعیین می‌شود.

همچنین یکی از معیارهای مهم برای تعیین سرعت رم، فرکانس رم است که به سرعت باس و پهنای باند باس وابسته است. به عنوان مثال یک باس 32 بیتی با فرکانس 100 مگاهرتز، قادر است به تعداد 100 میلیون بار در ثانیه، 4 بایت داده را به CPU ارسال کند.

بنابراین هرچه عرض باس و فرکانس رم بیشتر باشد، سرعت انتقال داده‌ها بیشتر است. اما در عمل، حافظه‌های رم تحت سرعت اسمی خود، کار نمی‌کنند و تاخیر در انتقال و پاسخگویی وجود دارد.

جالب است بدانید که نحوه تشخیص مشخصات رم در سیستم ساده است و می‌توان این مشخصات را به روش‌های مختلف از محیط ویندوز به دست آورد. اما در این بین، باس رم تنها یک رابط سخت‌افزاری است و هیچ راهی برای تشخیص باس رم در ویندوز وجود ندارد. تنها راه ممکن، مراجعه به مشخصه‌های باس رم در وب‌سایت شرکت سازنده و یا دسترسی به برد اصلی کامپیوتر است.

انواع باس رم

برای رم‌های مختلف DDR SDRAM، استانداردهای باس گوناگونی وجود دارد که به بازار عرضه شده‌اند. در زیر استانداردهای باس رم‌های DDR2 آمده است:

استاندارد DDR2-400:

نرخ کلاک باس: 200 مگاهرتز
سرعت انتقال: 400 میلیون انتقال در ثانیه
پهنای باند باس: 3200 مگابیت بر ثانیه

استاندارد DDR2-533:

نرخ کلاک باس: 266 مگاهرتز
سرعت انتقال: 533 میلیون انتقال در ثانیه
پهنای باند باس: 4266 مگابیت بر ثانیه

استاندارد DDR2-667:

نرخ کلاک باس: 333 مگاهرتز
سرعت انتقال: 667 میلیون انتقال در ثانیه
پهنای باند باس: 533 مگابیت بر ثانیه

استاندارد DDR2-800:

نرخ کلاک باس: 400 مگاهرتز
سرعت انتقال: 800 میلیون انتقال در ثانیه
پهنای باند باس: 6400 مگابیت بر ثانیه

استاندارد DDR2-1066:

نرخ کلاک باس: 533 مگاهرتز
سرعت انتقال: 1066 میلیون انتقال در ثانیه
پهنای باند باس: 8533 مگابیت بر ثانیه

جدول باس رم

انواع باس رم DDR3 عبارت است از:

استاندارد DDR3-1333 با سرعت ۱۳۳۳ میلیون انتقال در ثانیه و پهنای باندی برابر با ۱۰۶۶۶ مگابیت بر ثانیه طراحی شده است.

باس رم انواع رم DDR4 به شرح جدول زیر است:

انتقال داده/ثانیه (در میلیون)	حداکثر نرخ انتقال	نام صنعتی	نام رایج
2400	19200 MB/s	PC4-19200	DDR4-2400
2666	21300 MB/s	PC4-21300	DDR4-2666
2933	23400 MB/s	PC4-23400	DDR4-2933
3000	24000 MB/s	PC4-24000	DDR4-3000
3200	25600 MB/s	PC4-25600	DDR4-3200
3600	28800 MB/s	PC4-28800	DDR4-3600
4000	32000 MB/s	PC4-28800	DDR4-4000
4400	35200 MB/s	PC4-35200	DDR4-4400

باس رم DDR5

سرعت کلاک پایه در طراحی‌های اولیه برای رم‌های DDR5 به مقدار ۴۸۰۰MHz محدود شده است و در محصولات جدید می‌تواند تا ۸۴۰۰MHz نیز برسد. این ارقام در مقایسه با رم‌های DDR4، به عنوان یک عدد قابل‌توجه و شگفت‌انگیز محسوب می‌شوند.

باس رم را از کجا بفهمیم؟

روش‌های مختلفی برای دریافت اطلاعات باس رم وجود دارد. در زیر توضیحاتی درباره چند روش برای دستیابی به این اطلاعات آمده است:

بررسی برچسب رم:

بر روی برچسب رم عبارتی مانند DDR3 یا PC3 وجود دارد. سپس یک عدد نوشته شده که نشان‌دهنده باس حافظه است. برای مثال عدد بزرگ‌تر از ۲۱۳۳ در DDR3، به معنای حداکثر نرخ انتقال داده در RAM برحسب مگابیت بر ثانیه است. برای به‌دست آوردن سرعت حافظه، این عدد را بر ۸ تقسیم می‌کنیم. به‌عنوان مثال اگر عدد ۱۲۸۰۰ (مگابیت بر ثانیه) باشد، سرعت حافظه ۱۶۰۰ مگاهرتز خواهد بود و این نشان می‌دهد که حافظه DDR3 است.

حداقل و حداکثر سرعت حافظه‌های مختلف DDR به شرح زیر است:

حافظه DDR1: حداقل ۲۰۰ و حداکثر ۴۰۰ مگاهرتز
حافظه DDR2: حداقل ۴۰۰ و حداکثر ۱۰۶۶ مگاهرتز
حافظه DDR3: حداقل ۸۰۰ و حداکثر ۲۱۳۳ مگاهرتز
حافظه DDR4: حداقل ۱۶۰۰ و حداکثر ۳۲۰۰ مگاهرتز
حافظه DDR5: حداقل ۴۸۰۰ و حداکثر ۸۴۰۰ مگاهرتز

استفاده از خط فرمان:

با استفاده از دستورات مربوطه در خط فرمان ویندوز، می‌توانید اطلاعات مربوط به حافظه را دریافت کنید. از دستوراتی مانند”systeminfo | findstr /C: “Total Physical Memory” برای دریافت کل حافظه رم استفاده می‌شود.

استفاده از کنترل پنل:

با کلیک راست بر روی آیکون This PC و سپس انتخاب Properties، می‌توانید اطلاعات مربوط به حافظه را در کنترل پنل مشاهده کنید.

استفاده از Advanced System Information:

با استفاده از این ابزار می‌توانید مشخصات دقیق‌تری از حافظه را دریافت کنید. این ابزار اطلاعاتی مانند میزان حافظه فیزیکی و میزان حافظه مجازی اختصاص داده‌شده به ویندوز را نشان می‌دهد.